Βασικά δικαιώματα ατόμων με αναπηρία

Το 2018 δημοσιεύτηκε ένα πολύ κατατοπιστικό άρθρο για το τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία [i]. Με βάση το άρθρο αυτό και υλικό από άλλες πηγές, έφτιαξα αυτό το συνοπτικό οδηγό.

ΓΕΝΙΚΑ

Με σκοπό την ανακούφιση των ομάδων του πληθυσμού που πάσχουν από κάποια σοβαρή και ανίατη ασθένεια το κράτος παρέχει διευκολύνσεις στην εκπαίδευση, την εργασία, την υγεία, την πρόνοια, τις μεταφορές κλπ.

Τα κύρια δικαιώματα είναι τα ακόλουθα:

Επίδομα από την Πρόνοια σε μη εργαζόμενο (αν τα εισοδήματα δεν ξεπερνούν το ποσό του ορίζεται από το αρμόδιο υπουργείο).· Αναπηρική Σύνταξη (η οποία παρέχεται με όριο συγκεκριμένο αριθμό ενσήμων σε Ασφαλιστικό Φορέα).
· Δωρεάν Ιατροφαρμακευτική και Νοσοκομειακή Κάλυψη από την Πρόνοια σε μη εργαζόμενο (αν τα εισοδήματα δεν ξεπερνούν το ποσό του ορίζεται από το αρμόδιο υπουργείο κι εφόσον δεν υπάρχει υποχρέωση κάλυψης από Ασφαλιστικό Φορέα π.χ. ΙΚΑ, ΟΑΕΕ κλπ).
· Παράταση της Ιατροφαρμακευτικής και Νοσοκομειακής Κάλυψης από το Ασφαλιστικό Ταμείο (σε περίπτωση που λήγει η ισχύς της).
· Απόκτηση Δωρεάν Δελτίου Μετακίνησης ΑΜΕΑ (εφόσον το εισόδημά δεν ξεπερνά το ποσό που ορίζεται με εγκύκλιο κάθε χρόνο για όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της Αθήνας, έκπτωση 50% σε όλα τα ΚΤΕΛ της Ελλάδας και όλα τα δρομολόγια του ΟΣΕ.
· Συμμετοχή σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ για θέσεις στο Δημόσιο Τομέα που αφορούν ΑΜΕΑ.
· Συμμετοχή σε επιδοτούμενα προγράμματα επιμόρφωσης του ΟΑΕΔ για ΑΜΕΑ.
· Εύρεση επιδοτούμενης εργασίας στον Ιδιωτικό Τομέα μέσω ΟΑΕΔ για ΑΜΕΑ .
· Απαλλαγή από την υποχρέωση Στράτευσης (Ι5) ύστερα από αίτηση στο αρμόδιο στρατολογικό γραφείο.
· Είσοδος στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση χωρίς την υποχρέωση συμμετοχής στις Γενικές Εξετάσεις για συγκεκριμένες παθήσεις.

Διαδικασία – προϋποθέσεις

Η πιστοποίηση αναπηρίας γίνεται από την Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή του Κέντρου Πιστοποίησης Αναπηρίας (ΚΕ.Π.Α) που υπάγεται στη Διεύθυνση Αναπηρίας και Ιατρικής της Εργασίας της Διοίκησης ΙΚΑ.ΕΤΑΜ [ii]. Τα δικαιώματα που αναφέρονται αφορούν κατά βάση ΑΜΕΑ με ποσοστό αναπηρίας άνω του 67%. Από το νόμο έχει κριθεί ποιες περιπτώσεις εντάσσονται στην κατηγορία αυτή [iii]. Σε περίπτωση αμφισβήτησης παρέχεται δικαίωμα ένστασης στη Δευτεροβάθμια Υγειονομική Επιτροπή[iv].

Άτομα με νοητική στέρηση-αυτισμό

Ειδικό πρόγραμμα έχει εφαρμογή σε περιπτώσεις ατόμων που έχουν κριθεί από την αρμόδια υγειονομική επιτροπή των ΚΕΠΑ ότι έχουν:

· Βαριά νοητική υστέρηση, ποσοστό αναπηρίας από 80% και άνω και δείκτη νοημοσύνης κάτω του 30.
· Σύνδρομο Down με συνοδό, βαριά νοητική υστέρηση και ποσοστό αναπηρίας από 80% και άνω.
· Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (παιδικός αυτισμός, αυτισμός) και ποσοστό αναπηρίας από 80% και άνω.

Προϋποθέσεις για ένταξη στο πρόγραμμα αυτό είναι:

1. Να μη λαμβάνουν για την ίδια αιτία, άμεσα ή έμμεσα, καμία οικονομική ενίσχυση με οποιαδήποτε μορφή (σύνταξη, οικονομική ενίσχυση ή άλλου είδους παροχή) από ασφαλιστικό φορέα ή άλλο φορέα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, μεγαλύτερο από το πλήρες ποσό του μηνιαίου επιδόματος του άρθρου 93 του ν. 4387/2016 (ΦΕΚ Α85).
2. Να μη νοσηλεύονται σε νοσηλευτικά ιδρύματα ή κλινικές ή παραμένουν ως εσωτερικοί σε ιδρύματα (ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ κ.λπ.) ή ιδιωτικούς φορείς, και η δαπάνη νοσηλείας ή περίθαλψής τους βαρύνει τον ασφαλιστικό τους φορέα.
3. Να μην απουσιάζουν στο εξωτερικό για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι (6) μηνών.

Λεπτομέρειες για τις παροχές του προγράμματος και τηλέφωνα επικοινωνίας αναζητήστε στον ΟΠΕΚΑ [v].

Οι πρώτες ρυθμίσεις προστασίας αυτιστικών ατόμων, περιέχονταν στο νόμο 2817/2000. Το θεσμικό πλαίσιο εμπλουτίστηκε με ρυθμίσεις του νόμου 3528/2007 και 3699/2008 [vi]

Πρόσθετες πληροφορίες

Σημαντικές βελτιώσεις επέφερε τέλος ο Ν. 4488/2017 [ΦΕΚ Α’ 137] από το άρθρα 59-74 και ο νόμος 4611/2019 [ΦΕΚ Α’ 73].
Το 2019 επήλθαν σημαντικές αλλαγές σε ότι αφορά τα προνοιακά επιδόματα [επίδομα στεγαστικής συνδρομής, διατροφικό επίδομα κλπ. [vii]
Προβλέπεται ειδικό δικαίωμα διαμονής σε παιδικές κατασκηνώσεις [viii]
Οι καρκινοπαθείς έχουν τύχει ειδικής πρόνοιας [ix].
Λεπτομέρειες για επιδόματα ΑΜΕΑ με ποσά όπως ισχύουν το 2019 μπορεί να δείτε σε ένα επίσης πολύ κατατοπιστικό άρθρο του Στ. Χουτρίδη[x].
Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να διεκδικεί:
· Θεσμική θωράκιση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, με χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στη βάση της δικαιωματικής προσέγγισης
· Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και κοινωνικής προστασίας των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

[i] https://www.greekaffair.gr/analytika-ola-ta-dikaiomata-enos-atomoy-me-anapiria-2018/
[ii] http://www.ika.gr/gr/infopages/kepa/home.cfm
[iii] http://www.ika.gr/gr/infopages/kepa/FEK_1506_B_4-5-2012.pdf
[iv] εντός 10 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία κοινοποίησης της Γνωμάτευσης Πιστοποίησης Αναπηρίας καταθέτοντας παράβολο 46.14 ευρώ.. Σε περίπτωση που και η Δευτεροβάθμια Υγειονομική Επιτροπή δεν σας δώσει ποσοστό πάνω από το 67% έχετε δικαίωμα να εξεταστείτε από την Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή ένα εξάμηνο μετά την έκδοση της απόφασης της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής με νέο αίτημα προς την Πρωτοβάθμια Υγειονομική Επιτροπή.
[v] https://www.amea-care.gr/πρόγραμμα-οικονομικής-ενίσχυσης-ατό-2/
[vi] https://www.autismgreece.gr/nea-ekdiloseis/nomothesia/109-fek-gia-atoma-me-anapiries.html
[vii] https://www.newsitamea.gr/2019/01/02/ti-allazei-to-2019-sta-pronoiaka-epidomata-deite-analytika/
[viii] https://www.pim.gr/index.php/ergatikamenu/ergatika-menu-arthra/3902-13-3-2019-programma-diamonis-paidion-xamilomisthon-ergazomenon-kai-anergon-se-kataskinoseis-etous-2019
[ix] https://ethicsandpatientsrights.wordpress.com/category/δικαιώματα-ασθενων-με-αναπηρια/
[x] http://specialgoneis.com/index.php/23-special-news/89-odigos-epidomata-2019